Happy flapping: dit is stimmen

Wat is stimmen?

Stimmen is een overkoepelende term voor het uitvoeren van zelfstimulerend gedrag. Door te stimmen, stimuleer je één of meerdere zintuigen. Dit kan helpend zijn voor je prikkelverwerking of emotieregulatie. Door zelf een bepaald zintuig te stimuleren, heb je minder last van de input van je andere zintuigen. Stimmen kan ook een manier zijn om je emoties te laten zien. Denk hierbij aan de flapperende handen van autistische mensen wanneer zij heel blij, boos, of angstig zijn.

In de DSM-5 (dat boek dat psychologen helpt om diagnoses te stellen) is stimmen één van de kenmerken waaraan autisme herkend kan worden. Typisch autistisch, zou je denken. Wat niet veel mensen weten, is dat ook genoeg neurotypische mensen stimmen. Wiebelen met benen, klikken met een pen, nagelbijten; iets wat gedaan wordt bij gespannen of zenuwachtig zijn. Bij autisten en andere neurodiversen is het alleen vaak veel duidelijker aanwezig, omdat zij meer moeite hebben met prikkelverwerking en emotieregulatie.

Stimmen is dus een werkwoord, maar kan ook als zelfstandig naamwoord worden gebruikt. 'Stim', als in dat wat je doet om te stimmen ('mijn favoriete stim is...').

Voorbeelden van stims

Er zijn heel veel verschillende manieren om te stimmen. Ritmische stims (zoals klikken met een pen, wiebelen met benen, heen en weer wiegen, etc) kunnen helpen bij overprikkeling en omgaan met emoties. Ze geven een uitlaatklep om met spanning om te gaan. Om je gedachten te ordenen of jezelf af te leiden van overdadig veel geluid, kun je vocale stims gebruiken. Denk aan neuriën, woorden herhalen, klakken met je tong of andersoortige geluiden maken. Je kan ook auditieve stims gebruiken, zoals het luisteren van een nummer op repeat of klappen in je handen. Als je druk bent in je hoofd, kan het werken om je te focussen op bewegende dingen, zoals met een visuele stim. Kijken naar vallende regendruppels, vliegende vogels, bewegende bladeren aan bomen, een zandloper of lavalamp. Soms kan je lijf 'niet goed' voelen, omdat je onrustig bent of je het gevoel van connectie met je lijf even kwijt bent door overprikkeling. Dan kan het helpen om repetitieve bewegingen te maken, zoals heen en weer wiegen, ijsberen, springen of wrijven over jezelf, je kleding of een object.

Ook zijn er speciale speeltjes gemaakt waarmee je kunt stimmen, de zogeheten stimspeeltjes. In het Engels heten dit 'fidgettoys', en misschien doet dat al wel een belletje rinkelen. De fidgetspinner, fidgetcube, tangles en de nu populaire pop its, zijn oorspronkelijk bedacht en gemaakt voor o.a. autisten die stimmen. Deze speeltjes zouden goedgekeurd moeten worden op scholen voor deze leerlingen, maar helaas worden ze vaak verboden omdat er een hype omheen ontstaat. Bij de minder bekende stimspeeltjes horen onder andere bijtringen en bijtkettingen, draairingen en een rits-armband. Mijn eigen favoriet zijn drie magnetische ringen die je door je handen kunt laten gaan. Op deze pagina op de blog van A-typist vind je een fijne, lange lijst met stimspeeltjes.

Een aantal voorbeelden van stimspeeltjes:

Stimmen = goed

Laat niemand je wijsmaken dat het verkeerd is wat je doet! Helaas gebeurt dat namelijk nog veel te vaak. Mensen die stimmen worden raar aangekeken, uitgelachen en aangesproken. Ook voor mij is dat niet nieuw; op de basisschool kreeg ik jarenlang te horen dat ik niet zo moest friemelen met mijn pen of dat ik stil moest zitten. Ze hadden niet door dat ik me enkel kon focussen op de uitleg als ik iets met mijn handen te doen had, en werd geforceerd mijn handen plat op tafel te houden. Daardoor werd stimmen iets wat ik ging verbergen; maskeren. Friemelen aan een pen is raar, dus ging ik aan mijn nagels pulken. Hardop neuriën kon niet, dus deed ik het in mijn hoofd. De vervangende dingen werkten echter lang niet zo goed als de oude, dus had ik veel meer last van spanning in mijn lijf.

Tegenwoordig probeer ik meer te doen wat goed voelt. Ik maak nu meer gebruik van stimspeeltjes en als ik blij ben, flapper ik met mijn handen. Dat voelt fijn, als een uitlaatklep. Maar het blijft soms lastig dat mensen in bijvoorbeeld een kringloopwinkel me raar blijven aankijken. Ze snappen niet dat ik flapper en spring als ik een fantastisch boek vind, en denken dat ik verstandelijk beperkt ben. Ze vinden het raar dat ik de boeken die ik vind ook daadwerkelijk zelf kan lezen. Ze kijken vragend om naar mijn moeder, die altijd lekker haar schouders ophaalt en weigert verduidelijking te geven. En dat alleen maar omdat ik blij ben op mijn eigen manier.

Laat mensen dus lekker doen wat ze zelf willen. Geef onrustige kinderen op school een stil stimspeeltje, zodat ze niet storen met het geklik van pennen, maar wel kunnen blijven opletten op een manier die voor hun werkt. Houd stimmen niet tegen, want dat kan schadelijk zijn.

Doe wat goed voelt voor jou.

Ongezonde stims

Vaak vind ik stimmen heel fijn. Ik ben blij dat ik het meer doe, waardoor ik me fijner voel. Toch had ik ook een wat minder fijne stim. Toen ik een jaar of zeven/acht was, had ik een soort tic ontwikkeld. Althans, dat was wat men toen dacht, maar ondertussen weet ik dat het waarschijnlijk een stim was. Ik had destijds veel stress. Het sociale gedrag van mijn klasgenoten veranderde (meer vaste groepjes-vorming) en dat begreep ik niet. Ook kreeg ik nu pas meer moeite met de scheiding van mijn ouders. Die spanning ging vaak in mijn blaas zitten, en ik had toen ook veel blaasontstekingen. Als ik gespannen was, voelde ik het kriebelen in mijn kruis. Ik móest daar dan aanzitten, anders ging het niet weg. Ik werd rustiger als ik er even overheen gewreven had, alsof je afveegt, maar dan zonder wc-papier en met kleding aan. Het gevolg was dat ik vaak met mijn hand tussen mijn benen zat, wat uiteraard niet erg handig is. Nog steeds heb ik heel soms dat kriebelende gevoel als ik heel gestresst ben, maar tegenwoordig heb ik andere stims gevonden om met die spanning om te gaan. Of ik ga op tijd naar de wc.

Dus hoe fijn stimmen ook kan zijn en hoe belangrijk het ook is: let wel op dat het stimmen gezond blijft. Er zijn namelijk ook schadelijke stims, zoals haren trekken of met je hoofd tegen de muur bonken. Als je hier mee wilt stoppen, is het goed om na te gaan waarom je die betreffende stim gebruikt. Welke zintuig stimuleer je? Waarom voelt het fijn/nodig? Probeer met het antwoord op die vragen een nieuwe, gezondere stim te bedenken. Als dit niet goed lukt, kun je het ook bespreken met iemand uit je omgeving, of een begeleider of psycholoog.

Mijn eigen stims

Deze blogpost maak ik niet voor niks; ik stim ook en krijg nog best wel eens commentaar of blikken toegeworpen. Vroeger schaamde ik mij ervoor en probeerde ik het zoveel mogelijk te verbergen. Tegenwoordig stim ik veel meer en openlijker en vind ik het belangrijk dat meer mensen weten wat het is. Daarom vind je hieronder een lijstje met alle manieren waarop ik stim.

Stimmen met handen/friemelen

Dit doe ik het meest, en er zijn verschillende manieren waarop ik het doe.

-vingers over elkaar wrijven (doe ik soms ook met mijn tenen, valt minder op)

-pulken aan nagels

-friemelen aan een pen

-friemelen met mijn stimspeeltje

-nagels bijten (zonder afbijten, vooral in mijn mond hebben, voelen met lippen/tong)

-vingers/nagels over bovenlip wrijven (geen idee waarom, maar het voelt lekker)

-wrijven over objecten die fijn voelen (over een boek bijvoorbeeld)

Bewegingen

Deze doe ik vooral als ik heel onrustig ben, of heel blij.

-flapperen met mijn handen (dit doe ik als ik heel blij ben, daarom ook de titel van deze blog!)

-springen

-ijsberen

-heen en weer wiegen

-rondjes draaien

Overig

Ik doe vooral veel met mijn vingers/handen, met soms grovere bewegingen. Daarnaast blijven er niet veel dingen over, maar degene die ik ook nog doe, staan hieronder.

-schudden/bewegen met mijn voeten

-onder mijn verzwaarde deken liggen