Recensie | Een soort vonk

Waar het over gaat

De elfjarige Addie leert op school over de heksen die vroeger in haar dorp werden vervolgd en gedood. Heksen bestaan natuurlijk niet; deze vrouwen waren gewoon anders. Addie voelt zich verwant met deze heksen, zij is namelijk ook anders dan de rest. Door haar autisme reageert ze niet altijd zoals verwacht wordt. Daardoor loopt ze tegen onbegrip en pestgedrag op. Vroeger zou ze misschien ook wel als heks gezien zijn. Daarom wil ze een gedenksteen neerzetten, om de vrouwen te herdenken die onterecht zijn vermoord. Maar de dorpsbewoners zitten daar niet echt op te wachten...

De schrijfstijl en personages

Onze hoofdpersoon is Addie, en zij vertelt het verhaal. Het boek is in de ik-vorm geschreven, waardoor je haar goed leert kennen. Doordat je leest van binnenuit, begrijp je ook beter wat autisme voor haar betekent. Naast Addie komen er nog zo'n tien andere belangrijke personages aan bod. Niet iedereen is even begripvol, maar gelukkig zijn er ook een aantal personages die Addie wel begrijpen, of haar in ieder geval accepteren. Vooral oudere zus Keedie is voor Addie heel belangrijk, omdat zij ook autisme heeft en haar daarom goed begrijpt. De verschillende relaties die Addie met alle andere personages heeft, wordt duidelijk omschreven. Ook verschillen alle personages van elkaar. Dit is zodanig in het verhaal verwerkt, dat niemand vlak aanvoelt. Ook heeft iedereen een duidelijke functie binnen het verhaal; niemand voelt overbodig. 

De schrijfstijl is vrij kinderlijk. Met de korte zinnen en herkenbare woorden las het voor mij lekker weg. Onbekende woorden worden helder uitgelegd. Ook het lettertype is groter dan ik gewend ben, maar het gaat hier natuurlijk om een kinderboek, dus eigenlijk klopt alles gewoon. Het hele verhaal is chronologisch verteld en speelt zich af in het heden. De Schotse setting vond ik een erg leuke toevoeging aan het verhaal. 

De flaptekst deed vermoeden dat het veel over de heksen zou gaan, maar dat viel wat tegen. Mij hoor je echter niet klagen, ik kocht het namelijk om het autisme-aspect, wat uiteindelijk het hoofdonderwerp van het boek bleek te zijn.

Mijn mening

Dit boek heeft niet veel pagina's; slechts rond de tweehonderd. Dat is logisch, en een prima lengte, want het is immers een kinderboek. Het verbaasde mij daarom wel dat ik het niet zo vlug uit had. Het kwam absoluut niet omdat er iets mis was aan de schrijfstijl of aan het verhaal. Ik las het vrij langzaam, omdat het me zo raakte. Omdat het me een spiegel voorhield, omdat het leek alsof ik over mezelf las. Dat was best confronterend, en dus heb ik het vaker tussendoor weggelegd, om alles te laten bezinken.

Een uur nadat ik een scène had gelezen waarin Addie werd gepest, werd ik door een onbekende op straat uitgelachen omdat ik blijkbaar niet volgens de norm reageerde. Ik weet dat mijn emoties op het moment niet bijzonder stabiel zijn, maar ik schrok toen ik thuis in huilen uitbarstte. Dit boek laat zien hoe oneerlijk er wordt omgaan met mensen die een beetje anders zijn. Mensen die doen alsof anders zijn slecht is, die je laten geloven dat jij minderwaardig bent vanwege de manier waarop je hersenen functioneren. Soms vergeet ik dat, maar door dit boek voelde ik die oneerlijkheid weer even heel heftig. 

Soms was ik zelfs een beetje jaloers op Addie. Allereerst heeft zij haar diagnose al op haar negende gekregen, terwijl ik langer heb gestruggled voordat ik erachter kwam. Daarnaast weet ze op jonge leeftijd al zo ontzettend veel over zichzelf, ze kent haar goeie punten en moeilijkheden en heeft hier vrede mee. Bovendien heeft ze haar zus Keedie, die haar overal mee kan helpen omdat zij ook autistisch is, en daardoor precies begrijpt hoe haar zusje in elkaar steekt.

Als autist heb ik natuurlijk wel meer boeken gelezen over dit onderwerp. Tegenwoordig is dat voornamelijk non-fictie, maar vroeger ook nog wel kinderboeken. Degenen die ik toen las, waren echter heel anders dan dit boek. Vaak wordt het geschreven vanuit 'mijn broer heeft autisme en is altijd boos'. Iets wat leerzaam kan zijn voor zussen en broers, maar slechts een vrij beknopt beeld geeft. Daarin wordt voornamelijk uitgelegd hoe moeilijk autisten het hebben met veranderingen, onduidelijkheden en oneerlijkheid. En dat ze niet weten hoe ze met emoties om moeten gaan, waardoor (of volgens veel boeken vooral omdat) ze geen empathisch vermogen hebben.

Hoe anders is dit boek, geschreven door iemand die zelf autistisch is. Allereerst zijn de twee autisten meisjes/vrouwen. Dat klinkt misschien niet zo bijzonder, maar dat zie je amper in boeken. Verder wordt het autisme vooral weergegeven als een ander neurotype, in plaats van een stoornis/handicap/beperking. Autisme kan best beperkend zijn, maar dat komt vaak meer door de buitenwereld en samenleving dan door de manier waarop de hersenen werken. Het mooiste vond ik hoe er werd beschreven hoe Addie de wereld ervaart. Haar zintuigen zijn ongelooflijk scherp, waardoor ze meer moeite heeft om dingen te verwerken, en sneller overprikkeld raakt. Ook haar moeilijkheden met het lezen van gezichten werd op een fijne manier uitgelegd, net als de intensiteit die ze voelt als mensen haar aankijken. Zelfs het maskeren van autisme om maar zo normaal mogelijk te lijken en de uitputting die dit teweegbrengt (ja, ook een burn-out hierdoor kwam voor) zaten in dit boek. Oh! En Addie heeft geen autisme, ze is autistisch. Dat is een beeld dat ik zelf ook heb; autisme kun je niet los zien en is ook geen ziekte. Dus ben ik autistisch, en heb ik het niet. Ik wil wel even zeggen dat lang niet iedere autist dat zo ervaart, maar ikzelf vond het een verademing om het op deze manier te lezen.

Dit is het eerste boek waarbij ik de neiging kreeg om mooie en herkenbare zinnen te onderstrepen met een marker (wel pastel natuurlijk, van die neon-dingen word ik gek). Uiteindelijk heb ik besloten dit toch maar niet te doen, omdat ik dan waarschijnlijk het hele boek van een kleur had voorzien. En dus wil ik alleen nog maar zeggen: lees het. Lees het als je zelf autisme hebt en herkenning wil vinden in een boek. Laat het lezen door je familie, vrienden en/of hulpverlener, zodat ze jou beter begrijpen. Of geef het aan een autistisch meisje, die hier waarschijnlijk veel meer van opsteekt dan al die boeken over jongens. Een dikke ★★★★★ van mij.